Jak dbać o turbosprężarkę?

Turbosprężarka w nowoczesnych samochodach jest powszechnie występującą i wymagającą częścią. Jej zadaniem jest dostarczenie do silnika większej ilości powietrza, co po utworzeniu mieszanki paliwowo-powietrznej powoduje wzrost jego mocy. W naszych samochodach występują dwa rodzaje turbosprężarek - w starszych modelach turbo ze stałą geometrią łopatek, a w nowszych- ze zmienną.

Niezależnie jednak od jej rodzaju, część ta spędza sen z powiek wielu kierowcom. Z czego się składa turbosprężarka? jak przedłużyć jej żywot? Jakie są objawy zużycia tego elementu? O tym w dalszej części artykułu.

Turbo, turbina, czy suszarka, tak nazywamy potocznie urządzenie dodające mocy naszym silnikom. Niezależnie jednak od nazwy jej zadanie zawsze jest takie samo. Ma dostarczać więcej powietrza do silnika spalinowego.

Działanie turbosprężarki o stałej geometrii łopatek

Turbosprężarka, jak wskazuje sama nazwa, składa się z dwóch części - (gorącej) turbiny i (zimnej) sprężarki, które połączone są ze sobą wałem. Napędzany spalinami wirnik turbiny za pomocą wałka wprawia w ruch sprężarkę. Jak można się łatwo domyśleć, sprężarka spręża powietrze trafiające do dolotu. Duże ilości sprężonego powietrza powodują niestety wzrost temperatury nawet do 90oC, co powoduje spadek wydajności napełniania cylindrów. W celu usprawnienia tego procesu, konieczne stało się zastosowanie intercoolera, czyli chłodnicy powietrza doładowującego.

Ten rodzaj turbiny jest najczęściej spotykany w starszych modelach samochodów. Został zastąpiony przez turbo o zmiennej geometrii łopatek przez występowanie problemu podczas przyspieszania, czyli tzw. turbodziury. Najprościej mówiąc, jest to opóźnienie reakcji silnika na dodanie gazu.

Budowa i działanie turbosprężarki o zmiennej geometrii łopatek

Aby wyeliminować zjawisko turbodziury, postanowiono zmodyfikować budowę turbosprężarki. Łopatki, czy jak kto woli kierownice powietrza, zamocowane są do pierścienia na obwodzie turbiny. Za pomocą siłownika pneumatycznego, zmienia się kąt ich nachylenia w stosunku do wirnika turbiny. Wszystko to sprawia, że powietrze niemalże bez zawirowań dostarczane jest do wirnika turbiny. Nawet na małych obrotach ustawienie łopatek pod wystarczająco dużym kątem sprawia, że silnik dostaje największe możliwe doładowanie, bez wyrządzenia szkód turbinie. Użycie tego rodzaju turbiny, sprawia że temperatura i ciśnienie powietrza doładowującego są niższe.

Jak dbać o turbo?

Aby doładowanie działało bez zarzutu, należy przede wszystkim zadbać o prawidłowe działanie układu smarowania oraz o bezwzględną szczelność układu dolotowego. Wirnik kręci się z prędkością nawet kilkunastu tysięcy obrotów na minutę, co wymaga zapewnienia odpowiedniego smarowania. W przeciwnym wypadku łożyska ulegają zatarciu, co jest równoznaczne z uszkodzeniem turbosprężarki. Układ dolotowy powinien być bardzo szczelny, ponieważ każde ciało obce które dostanie się do wirnika powoduje jego zniszczenie.

Zadbać musimy więc o terminowe wymiany oleju, dbać o kondycję wszystkich rurek, elastycznych węży i ich połączeń. Olej nie tylko smaruje ale również chłodzi gorące części turbosprężarki, więc należy wymieniać go zawsze na czas oraz zwracać uwagę na jakość i rodzaj oleju.

Podczas użytkowania uturbionego silnika, należy zwracać uwagę na takie rzeczy jak:

• utrzymywanie poziomu oleju w górnych granicach
• przez zgaszeniem silnika odczekanie minimum 30 sekund (mniej więcej tyle potrzeba na zatrzymanie się turbiny. Jeśli zgasimy silnik wcześniej, olej nie będzie do niej doprowadzany)
• wymienianie filtra powietrza przynajmniej raz w roku
• gdy silnik jest jeszcze nierozgrzany, nie należy "wkręcać go" na wysokie obroty

Jak rozpoznać awarię turbosprężarki?

Zgodnie z założeniami producentów, turbosprężarka powinna działać sprawnie przez całe "życie" silnika. Niestety, rzadko kiedy w praktyce tak jest.
Pierwszymi objawami awarii turbosprężarki, są:

• duże ubytki oleju
• obecność oleju w dolocie
• nietypowe odgłosy
• spadek mocy silnika
• świst słyszalny podczas pracy turbo

Niebezpiecznym zjawiskiem w samochodach z doładowanym silnikiem Diesla jest tzw. rozbieganie się silnika. Polega ono na tym, że wydostający się z uszkodzonej turbosprężarki olej trafia do komory spalania silnika, gdzie spala się jak paliwo. Objawem jest gwałtowny i samoistny wzrost obrotów i kłęby dymu wydostające się z rury wydechowej. Jeśli nasz samochód nie jest wyposażony w klapy gaszące, wyciągnięcie kluczyka ze stacyjki nic nie da. Najszybszym sposobem na uratowanie silnika, jest wrzucenie najwyższego biegu i naciśnięcie hamulca. Powinno to zdusić silnik, ale metoda ta prawie na pewno uszkodzi sprzęgło.

Czy turbo można naprawić?

Na szczęście "suszarka" jest częścią którą da się z powodzeniem regenerować. Regeneracja wykonana zgodnie ze sztuką, przywraca zużytej części jakość porównywalną z nową częścią. Koszt regeneracji turbo z stałą geometrią to koszt około 800-900 zł, a tej ze zmienną (zależnie od jej marki) 900-1850 zł. Koszt nowej turbosprężarki jest nawet kilkukrotnie wyższy.